herneh kapustanke › grażdanka

Hasło grażdanka w kilku słownikach i encyklopediach.

Grażdanka — alfabet oparty na cyrylicy, wprowadzony w Rosji przez Piotra Wielkiego (1708 r.) i używany (z pewnymi zmianami) do dziś.

— Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, 2007.

Grażdanka — alfabet będący modyfikacją cyrylicy, wprowadzony w Rosji na początku XVIII wieku i od tego czasu będący tam w użyciu.

— Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, 1996–1997. Wersja internetowa dostępna na doroszewski.pwn.pl.

Grażdanka — alfabet oparty na cyrylicy, wprowadzony w Rosji na początku XVIII w., używany współcześnie w niektórych państwach z dominującą religią prawosławną.

— Wielki słownik języka polskiego PAN, red. nauk. P. Żmigrodzki. Dostępny na wsjp.pl.

Grażdanka — pismo rosyjskie. Zostało opracowane i wprowadzone z początkiem XVIII w. na polecenie Piotra I zamiast używanego dawniej w Rosji alfabetu cerkiewnosłowiańskiego, zwanego cyrylicą. Grażdanka jest jej zmodyfikowaną i unowocześnioną wersją. Najstarsza książka drukowana grażdanką wyszła w 1708.

Modyfikacja i unowocześnienie polegały z jednej strony na zbliżeniu kształtu liter do pisma łacińskiego, z drugiej — na usunięciu liter, które stały się zbędnę w wyniku rozwoju języka. Już w XVIII w. usunięto z grażdanki tzw. jusy, tj. litery oznaczające dawne samogłoski nosowe. Część liter zbędnych dla języka rosyjskiego usunęła dopiero reforma ortografii z przełomu 1917 i 1918.

Grażdankę z drobnymi modyfikacjami przyjęły kształtujące się z XIX i XX w. literackie języki Słowian prawosławnych: Ukraińców, Białorusinów, Bułgarów, Macedończyków, Serbów. Dostosowywanie grażdanki i tradycji cyrylickiej do współczesnych języków słowiańsich trwało niekiedy bardzo długo, np. Bułgarzy dopiero po II wojnie światowej usunęli litery Ѣ, Ѫ oraz zrezygnowali z pisania jeru twardego (Ъ) w wygłosie po spółgłoskach.

Grażdankę zastosowano także do niektórych języków niesłowiańskich. Do takich najstarszych adaptacji należy pismo osetyńskie (koniec XVIII w.). W ostanich kilkudziesięciu latach grażdankę zaadaptowano do wielu języków używanych na terenie byłego ZSRR, które dawniej nie miały tradycji literackiej.

— Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, 1999.

Grażdanka — nazwa pisma rosyjskiego, utworzonego w XVIII w. na polecenie Piotra I Wielkiego zamiast używanego dawniej w Rosji alfabetu staro-cerkiewno-słowiańskiej cyrylicy; grażdanka jest jej zmienioną i unowocześnioną wersją; modyfikacje polegały na zbliżeniu kształtu liter do pisma łacińskiego i usunięciu liter, które stały się zbędne w rozwoju języka rosyjskiego, np. w XVIII w. — jusów oznaczających dawne samogłoski nosowe, z pozostałej części nieużywanych liter zrezygnowano w wyniku reformy ortografii na przełomie 1917 i 1918; grażdankę z pewnymi modyfikacjami przyjęły kształtujące się w XIX i XX w. literackie języki Słowian prawosławnych: Ukraińców, Białorusinów i Bułgarów; zmodyfikowaną grażdankę stosowano także do niektórych języków niesłowiańskich używanych na terenie ZSRR, które dawniej nie miały tradycji literackiej; najstarsza książka drukowana grażdanką wydana 1708.

— Obyczaje, języki, ludy świata, red. S. Żurawski, 2006.