spis treści › podręcznik maryjski › wprowadzenie: akcent
Akcent wyrazowy w języku maryjskim nie jest związany z konkretną sylabą w słowie. Ogólna zasada mówi, że akcent pada na ostatnią pełną samogłoskę. Z kolei pełne samogłoski to wszystkie oprócz: 1) samogłoski ы i 2) samogłosek е, о i ӧ na końcu wyrazu. (Te samogłoski są niemal zawsze niekacentowane w pozycji na końcu wyrazów. Wyjątki będą omawiane, jak tylko się pojawią). Niekacentowane е, о i ӧ na końcu wyrazu mają zredukowaną artykulację i wymieniają się z ы, gdy wyraz łączy się z przyrostkiem, np.: тудо [túdə] ‘on, ona’ — тудым [túdəm] ‘jego, ją’. Poniżej nieco przykładów.
1. Ostatnia samogłoska wyrazu jest pełna — akcent pada na ostatnią sylabę:
2. Ostatnia samogłoska to ы — akcent schodzi z ostatniej sylaby i przesuwa się do przodu:
3. Ostatnia samogłoska to е, о lub ӧ na końcu wyrazu — tu też akcent schodzi z ostatniej sylaby i przesuwa się do przodu
Jeśli wyraz zawiera tylko zredukowane samogłoski, tj. tylko ы albo ы i е, о lub ӧ na końcu wyrazu, akcent przesuwa się na pierwszą sylabę:
Niektóre wyrazy z е, о lub ӧ na końcu wyrazu są akcentowane na ostatnią sylabę:
Wyrazy z akcentowanym о lub ӧ na końcu są rzadkie, choć akcentowane końcowe о pojawia się w rosyjskich zapożyczeniach. Z kolei akcentowane końcowe е występuje w niewielkiej liczbie produktywnych przyrostków.
Względnie nowe rosyjskie zapożyczenia na ogół zachowują ten sam akcent, jaki mają w języku rosyjskim:
W wyrazach złożonych akcent trzyma się ostatniego elementu, nawet jeśli nie zawiera on żadnych pełnych samogłosek:
Niektóre wyrazy i formy wyrazowe mogą być akcentowane na dwa sposoby: