spis treści › teksty maryjskie › październik

С. Бессонова, Октябрь, [w:] Латкок тылзе. Почеламут-влак, 2011.

⸻

(1–2) Сентябрь тылзат эртен кайыш, октябрь алмаштыш шижде. ‘I wrzesień przeminął, niepostrzeżenie zastąpił go październik.’

• сентябрь тылзат ‘i wrzesień’; сентябрь ‘wrzesień’; тылзе ‘miesiąc’; ат ‘i, też’.
• эртен кайыш ‘przeminął’, zob. VIII:3.
• октябрь ‘październik’.
• алмаштыш 3. os. lp. czasu przeszłego I od алмашташ, ем ‘zamienić, zmienić, wymienić’.
• шижде ‘niepostrzeżenie, niespodziewanie; niechcący’, im. przys. przeczący od шижаш, ам ‘czuć, wyczuwać, przeczuwać’.

(3–4) Умбаке шуйна шыже пагыт, пӱртӱсыш вес тӱсым пуртен. ‘Pora jesieni wciąż trwa, wniosła do przyrody różne kolory.’

• умбаке шуйна ‘wciąż/ dalej trwa’, zob. IX:20.
• шыже ‘jesień’. пагыт ‘czas, okres’.
• пӱртӱсыш illat. od пӱртӱс ‘przyroda, natura’.
• вес ‘różny, rozmaity’.
• тӱсым bier. od тӱс ‘kolor, barwa’.
• пуртен 3. os. lp. czasu przeszłego II od пурташ, ем ‘przynieść; wnieść, wprowadzić’.

(5–6) Чодыра кудашеш шке вургемжым. Ковёр семын мланде коеш. ‘Las zrzuca swoje ubranie. Ziemia wygląda jak dywan.’

• чодыра ‘las’.
• кудашеш 3. os. lp. od кудашаш, ам ‘zdjąć, zrzucić (np. ubranie)’.
• шке ‘swój’.
• вургемжым bier. od вургемже: вургем ‘ubranie’, же = przyrostek dzierż. 3. os. lp.
• ковёр ‘dywan’. семын ‘jak, niczym’.
• мланде ‘ziemia’.
• коеш 3. os. lp. od кояш, ям ‘być widocznym; wyglądać; wydawać się’.

(7–8) Йӱкша эркын-эркын игече, пеш чӱчкыдын покшым возеш. ‘Powoli oziębia się pogoda, bardzo często osiada szron.’

• йӱкша 3. os. lp. od йӱкшаш, ем ‘ochłodzić się, oziębić się’.
• эркын-эркын ‘stopniowo; powoli’.
• игече ‘pogoda’.
• пеш ‘bardzo’. чӱчкыдын ‘często’.
• покшым ‘szron; przymrozek’.
• возеш 3. os. lp. od возаш, ам ‘kłaść się’.

(9–10) Кава петырна пыл ора ден, коклан веле кече онча. ‘Niebo zakrywa się zwałami chmur, tylko czasami świeci słońce.’

• кава ‘niebo’.
• петырна 3. os. lp. od петырнаш, ем ‘zamykać się; zakrywać się, przykrywać się’.
• пыл ‘chmura’. ора ‘stos, sterta; zwał’. ден poimek w funkcji narz.
• коклан ‘czasem, czasami’. веле ‘tylko; zaledwie’.
• кече ‘słońce’.
• онча 3. os. lp. od ончаш, ем ‘patrzeć, oglądać; (o słońcu) świecić’.

(11–12) Шыжа йӱштӧ йӱр кажне кечын, эсогыл сай кумыл вола. ‘Każdego dnia siąpi zimny deszcz, nawet dobry nastrój opada.’

• шыжа 3. os. lp. od шыжаш, ем ‘kropić; mżyć, siąpić’.
• йӱштӧ ‘zimny, mroźny’. йӱр ‘deszcz’.
• кажне кечын ‘codziennie, każdego dnia’; кажне ‘każdy’; кечын dop. od кече ‘dzień’.
• эсогыл ‘nawet’.
• сай ‘dobry’. кумыл ‘nastrój, humor’.
• вола 3. os. lp. od волаш, ем ‘zejść, zjechać; opaść’.

(13–14) Пустаҥын пасу. Озым веле торашке ужаргын коеш. ‘Opustoszały pola. Tylko ozimina zieleni się w dal.’

• пустаҥын 3. os. lp. czasu przeszłego II od пустаҥаш, ам ‘opróżniać się; pustoszeć’.
• пасу ‘pole’.
• озым ‘ozimina’. веле ‘tylko’.
• торашке ‘daleko, na dużą odległość’, illat. od тора ‘dystans, odległość; daleki, odległy’.
• ужаргын ‘zielono’, przys. od ужарге ‘zielony’.
• коеш ‘(ktoś/ coś) jest widoczny, widać (kogoś/ coś)’, 3. os. lp. od кояш, ям ‘być widocznym, pojawić się; wyglądać (jak ktoś/ coś)’.

(15–16) Октябрь тылзат шкенжын семын садак пеш моторын коеш. ‘Październik mimo to wygląda na swój sposób bardzo pięknie.’

• октябрь тылзат: октябрь ‘październik’; тылзе ‘miesiąc’; ат ‘i, też’.
• шкенжын семын ‘po swojemu, na swój sposób’; шкенжын dop. 3. os. lp. zaimka zwrotnego шке ‘swój’; семын ‘jak, niczym’.
• садак ‘wszystko jedno, mimo wszystko; mimo to, niemniej’.
• пеш ‘bardzo’. моторын ‘ładnie, pięknie’.
• коеш 3. os. lp. od кояш, ям ‘być widocznym; wyglądać’.

Jestem na Mastodonie.