spis treści › teksty maryjskie › luty

С. Бессонова, Февраль, [w:] Латкок тылзе. Почеламут-влак, 2011.

⸻

(1) Февраль мучашла теле жапым. ‘Luty kończy okres zimy.’

• февраль ‘luty’.
• мучашла ‘kończy’, 3. os. lp. od мучашлаш, ем ‘kończyć’.
• теле ‘zima’.
• жапым bier. od жап ‘czas, okres’.

(2–4) Чатлама йӱштӧ эркын чакна, но тудын олмеш лум пораным февраль кундемнашке конда. ‘Trzaskający mróz powoli ustępuje, ale zamiast tego luty przynosi do naszego regionu zamiecie śnieżne.’

• чатлама ‘(o mrozie) trzaskający, siarczysty’. йӱштӧ ‘mróz’.
• эркын ‘delikatnie, spokojnie; stopniowo’.
• чакна 3. os. lp. od чакнаш, ем ‘cofać się, ustępować; słabnąć’.
• но ‘ale’.
• тудын олмеш ‘zamiast niego, zamiast tego’, od тудын dop. od тудо ‘tamten; on, ona’ i олмеш ‘zamiast’.
• лум ‘śnieg’.
• пораным bier. od поран ‘śnieżyca, zamieć śnieżna’.
• февраль ‘luty’.
• кундемнашке ‘do naszego regionu’, od кундем ‘region’, przyrostka dzierżawczego 1. os. lm. на ‘nasz’, i przyrostka illat. шке.
• конда 3. os. lp. od кондаш, ем ‘przynieść’.

(5–6) Ӱштеш мардеж лумым пасу гыч, оралте воктен чумыра. ‘Wiatr zamiata śnieg z pola, zgarnia go wzdłuż gospodarstw.’

• ӱштеш 3. os. lp. od ӱшташ, ам ‘zamiatać; wycierać, zacierać’.
• мардеж ‘wiatr’.
• лумым bier. od лум ‘śnieg’.
• пасу гыч ‘z pola’, od пасу ‘pole’ i poimka гыч ‘od, z’.
• оралте ‘dwór, gospodarstwo; zabudowania gospodarskie’.
• воктен ‘obok; wzdłuż’.
• чумыра 3. os. lp. od чумыраш, ем ‘zbierać, gromadzić, składować, zgarniać’.

(7–8) Тынаре опта — коклан тудо эсогыл окнам петыра. ‘Tyle (go) kładzie — on nawet okna zamyka.’

• тынаре ‘tyle’.
• опта 3. os. lp. od опташ, ем ‘kłaść’.
• коклан ‘czasami’.
• тудо ‘tamten; on, ona’.
• эсогыл ‘nawet’.
• окнам bier. od окна ‘okno’.
• петыра 3. os. lp. od петыраш, ем ‘zamknąć’.

(9–10) Поран талышна — жапын-жапын почаш огеш лий шинчамат. ‘Śnieżyca przybiera na sile, czasem i oczu nie można otworzyć.’

• поран ‘śnieżyca’.
• талышна 3. os. lp. od талышнаш, ем ‘wzmóc się, przybrać na sile’.
• жапын-жапын ‘od czasu do czasu, co jakiś czas’, od жап ‘czas’.
• почаш, ем ‘otworzyć’.
• огеш лий przeczenie 3. os. lp. od лияш, ям ‘być, stać się’, który jako czasownik posiłkowy w 3. os. lp. oznacza ‘można, jest możliwe’.
• шинчамат ‘i oczy’, od шинча ‘oczy’, przyrostka biernika м i partykuły wzmacniającej ат ‘i, też’.

(11–12) Шонет тыгай годым: вет таче лум ден петырна тӱняжат. ‘Myślisz wówczas: wszak to dzisiaj śniegiem przykrywa się świat.’

• шонет 2. os. lp. od шонаш, ем ‘myśleć’.
• тыгай годым ‘w takim czasie, wówczas’.
• вет ‘przecież, wszak’. таче ‘dzisiaj’.
• лум ден ‘śniegiem’; лум ‘śnieg’; ден(е) = wielozadaniowy poimek, tu w funkcji narzędnika.
• петырна 3. os. lp. od петырнаш, ем ‘zamykać się, zakrywać się’.
• тӱняжат ‘i świat’, od тӱня ‘świat’, przyrostek dzierżawczy 3. os. lp. же i partykuła ат ‘i, także’.

(13–14) Арам огыл калык февральым манеш «пургыж тылзе». ‘Nie bez powodu ludzie nazywają luty „miesiącem zamieci śnieżnych”.’

• арам огыл ‘nie na próżno, nie bez powodu’.
• калык ‘naród, lud, ludzie’.
• февральым bier. od февраль ‘luty’.
• манеш 3. os. lp. od манаш, ам ‘mówić, powiedzieć; nazywać’.
• пургыж ‘zaspa; zamieć, zawieja’. тылзе ‘księżyc; miesiąc’.

(14–15) Садак вашке тудынат эрта жапше. ‘Tak czy owak, i jego czas wkrótce przeminie.’

• садак ‘wszystko jedno; tak czy owak, mimo wszystko’.
• вашке ‘wkrótce; szybko’.
• тудынат ‘i jego, i jej’, od тудын ‘jego, jej’, dop. od тудо ‘on, ona’, i partykuły ат ‘i, też’.
• эрта 3. os. lp. od эрташ, ем ‘przejść, minąć’.
• жапше ‘jego czas’, 3. os. lp. od жап ‘czas’.

(16) Март тылзе мемнан дек вашка. ‘Spieszy ku nam marzec.’

• март ‘marzec’. тылзе ‘miesiąc’.
• мемнан дек ‘do nas, ku nam’.
• вашка 3. os. lp. od вашкаш, ем ‘śpieszyć (się)’.

Jestem na Mastodonie.