spis treści › teksty maryjskie › maj

С. Бессонова, Май, [w:] Латкок тылзе. Почеламут-влак, 2011.

⸻

(1–2) Май — эн сылне шошо пагыт. Пӱртӱс кечын уэмеш. ‘Maj to najpiękniejszy czas wiosny. Natura każdego dnia odnawia się.’

• май ‘maj’.
• эн ‘najbardziej, naj‑’. сылне ‘piękny’.
• шошо ‘wiosna’. пагыт ‘czas, okres; pora’.
• пӱртӱс ‘przyroda, natura’.
• кечын ‘codziennie, każdego dnia’, dop. od кече ‘dzień’.
• уэмеш 3. os. lp. od уэмаш, ам ‘odnowić się; odświeżyć się’.

(3–4) Тӱрлӧ кушкыл сад-пакчаште ошын койын пеледеш. ‘W sadzie różne rośliny kwitną na biało.’

• тӱрлӧ ‘różny, rozmaity’. кушкыл ‘roślina’.
• сад-пакчаште iness. od сад-пакча ‘sad’.
• ошын ‘biało’, przys. od ош ‘biały’.
• койын im. przys. twierdzący od кояш, ям ‘wyglądać, być widocznym’.
• пеледеш 3. os. lp. od пеледаш, ам ‘kwitnąć’.

(5–6) Чодыраште куку муро пеш торашке йоҥгалтеш. ‘W lesie pieśń kukułki rozbrzmiewa na dużą odległość.’

• чодыраште iness. od чодыра ‘las’.
• куку ‘kukułka’. муро ‘piosenka, pieśń; śpiew (ptaków)’.
• пеш ‘bardzo’. торашке ‘daleko, na dużą odległość’, illat. od тора ‘odległość, dystans; odległy, daleki’.
• йоҥгалтеш 3. os. lp. od йоҥгалташ, ам ‘być słyszalnym; brzmieć, rozbrzmiewać’.

(7–8) Шуктет веле колын тудым — вигак кумыл нӧлталтеш. ‘Jak tylko ją usłyszysz, od razu poprawia się nastrój.’

• шуктет… колын → колын шуктет ‘usłyszysz, zdołasz usłyszeć’; колын im. przys. twierdzący od колаш, ам ‘słyszeć’; шуктет 2. os. lp. od шукташ, ем ‘zdążyć; wykonać, doprowadzić do końca’, jako cz. posiłkowy oznacza czynność dokonaną ze znaczeniem ‘zdołać; wykonać z powodzeniem do końca’.
• веле ‘tylko’.
• тудым bier. od тудо ‘tamten; tamto; on, ona’.
• вигак ‘natychmiast, od razu’.
• кумыл ‘nastrój, humor’.
• нӧлталтеш 3. os. lp. od нӧлталташ, ам ‘podnieść się; wznieść się; poprawić się, polepszyć się’.

(9–10) А пасушто трактор йӱкшӧ кече мучко шергылтеш. ‘A na polu przez cały dzień słychać odgłos traktora.’

• а ‘a’. пасушто ‘na polu’, iness od пасу ‘pole’.
• трактор [trák‑] ‘traktor’. йӱкшӧ: йӱк ‘głos, dźwięk, odgłos’; шӧ = przyrostek dzierż. 3. os. lp.
• кече мучко ‘(przez) cały dzień’; кече ‘dzień’; мучко ‘całkowicie, w całości, zupełnie’, jako poimek w znaczeniu ‘cały’.
• шергылтеш 3. os. lp. od шергылташ, ам ‘(o dźwięku) nieść się, rozbrzmiewać, słychać’.

(11–12) Паша кызыт тушто шуко: куралаш, ӱдаш кӱлеш. ‘Teraz jest tam dużo pracy: trzeba orać i siać.’

• паша ‘praca’. кызыт ‘teraz’. тушто ‘tam’. шуко ‘dużo, wiele’.
• куралаш, ам ‘orać’. ӱдаш, ем ‘siać’.
• кӱлеш ‘trzeba’, 3. os. lp. od кӱлаш, ам ‘być potrzebnym’.

(13–14) Кӱшыч кече кажне кечын утларак чот ырыкта. ‘Każdego dnia słońce grzeje z góry coraz mocniej.’

• кӱшыч ‘z góry’.
• кече ‘słońce’.
• кажне кечын ‘codziennie, każdego dnia’; кажне ‘każdy’; кечын dop. od кече ‘dzień’.
• утларак ‘bardziej; więcej’.
• чот ‘bardzo; mocno’.
• ырыкта 3. os. lp. od ырыкташ, ем ‘grzać, ogrzewać’.

(15–16) Шошын жапше эрта веле, кеҥеж тудым алмашта. ‘Tylko minie czas wiosny, zastępuje ją lato.’

• шошын dop. od шошо ‘wiosna’.
• жапше: жап ‘czas’; ше = przyrostek dzierż. 3. os. lp.
• эрта 3. os. lp. od эрташ, ем ‘minąć, przeminąć’.
• веле ‘tylko’.
• кеҥеж ‘lato’.
• тудым bier. od тудо ‘tamten; tamto; on, ona’.
• алмашта 3. os. lp. od алмашташ, ем ‘zmieniać; zastępować’.

Jestem na Mastodonie.