spis treści › teksty maryjskie › gaj

С. Чавайн, Ото. Почеламут, 1988.

⸻

(1) Ик тымык ото уло мемнан элыште. ‘Jest w naszym kraju pewien cichy gaj.’

• ик ‘jeden; pewien’.
• тымык ‘cichy, spokojny’.
• ото ‘gaj, zagajnik’.
• уло ‘jest, znajduje się’, nieregularna forma 3. os. lp. czasownika улаш, ам ‘być’, używana głównie w zdaniach egzystencjalnych.
• мемнан ‘nasz’, dop. zaimka ме ‘my’.
• элыште ‘w kraju’, iness. od эл ‘kraj, państwo; ojczyzna’.

(2) Шога тудо ото кугу ер серыште. ‘Stoi ten gaj nad brzegiem dużego jeziora.’

• шога ‘stoi’, 3. os. lp. od шогаш, ем ‘stać’.
• тудо ‘tamten’, zaimek wskazujący dalszego dystansu, tutaj anaforycznie.
• ото ‘gaj’.
• кугу ‘duży’.
• ер ‘jezioro’.
• серыште ‘na brzegu, nad brzegiem’, iness. od сер ‘brzeg (np. rzeki)’.

(3–4) Тушто ладыра деч ладыра пушеҥге кушкеш, тушто мотор деч мотор саска шочеш. ‘Tam rosną najrozłożystsze drzewa, tam rodzą się najładniejsze owoce.’

• тушто ‘tam’.
• ладыра деч ладыра ‘najrozłożystszy’, od ладыра ‘rozłożysty, rozgałęziony’ i poimka деч ‘z, od’; konstrukcja X деч X to częsty w poezji sposób tworzenia stopnia najwyższego.
• пушеҥге ‘drzewo’.
• кушкеш ‘rośnie’, 3. os. lp. od кушкаш, ам ‘rosnąć’.
• мотор деч мотор ‘najładniejszy’, od мотор ‘ładny’; X деч X jak wyżej.
• саска ‘jagoda; owoc’.
• шочеш ‘rodzi się’, 3. os. lp. od шочаш, ам ‘urodzić się; obrodzić, wyrastać’.

(5) Тушто, ужар лышташ лоҥгаште, шӱшпык мура. ‘Tam, wśród zielonych liści, śpiewa słowik.’

• тушто ‘tam’.
• ужар ‘zielony’.
• лышташ ‘liść’.
• лоҥгаште ‘wśród, między; pośrodku’, zgramatykalizowany iness. od лоҥга ‘gąszcz, gęstwina; głębia, głębina’ w funkcji poimka.
• шӱшпык ‘słowik’.
• мура ‘śpiewa’, 3. os. lp. od мураш, ем ‘śpiewać’.

(6) Тудо ото гыч ерышке яндар памаш йога. ‘Z tego gaju do jeziora płynie czyste źródło.’

• тудо ‘tamten’, jak w (2).
• ото гыч ‘z gaju’, od ото ‘gaj’ i poimka гыч ‘z, od’.
• ерышке ‘do jeziora’, illat. od ер ‘jezioro’.
• яндар ‘czysty’.
• памаш ‘źródło, zdrój’.
• йога ‘płynie’, 3. os. lp. od йогаш, ем ‘lać się, płynąć, ciec’.

(7–8) Тушто шудыжат ужаргырак, тушто пеледышыжат сылнырак. ‘I trawa tam zieleńsza, i kwiaty tam piękniejsze.’

• тушто ‘tam’.
• шудыжат ‘i trawa’, od шудо ‘trawa; ziele’, przyrostka dzierżawczego 3. os. lp. же i partykuły emfatycznej ат ‘i, też’; przyrostek же pełni także funkcję wykładnika określoności, może wówczas ginąć w tłumaczeniu.
• ужаргырак ‘zieleńszy’, od ужарге ‘zielony’, długa forma używana głównie bez określanego rzeczownika, por. ужар w (5), i przyrostka рак, tworzącego formy stopnia wyższego.
• пеледышыжат ‘i kwiaty’, od пеледыш ‘kwiat’; же i ат jak wyżej.
• сылнырак ‘piękniejszy’, od сылне ‘piękny’; рак jak wyżej.

(9) Тудо отым мый йӧратем. ‘Kocham ten gaj.’

• тудо ‘tamten’, jak w (2).
• отым bier. od ото ‘gaj’.
• мый ‘ja’.
• йӧратем ‘kocham’, 1. os. lp. od йӧраташ, ем ‘kochać’.

(10) Тушто пушеҥге руышым мый вурсем. ‘Karcę tego, kto ścina tam drzewa.’

• тушто ‘tam’.
• пушеҥге ‘drzewo’.
• руышым bier. od руышо ‘rąbiący, ścinający’ (także jako rzeczownik ‘drwal, rębacz’), im. przym. czynny od руаш, эм ‘rąbać, wycinać’.
• мый ‘ja’.
• вурсем ‘karcę’, 1. os. lp. od вурсаш, ем ‘karcić, strofować, łajać, besztać’.

Jestem na Mastodonie.